Çocuklarda yalan söylemenin öğrenilmesi tıpkı konuşmak, yürümek gibi çocuğun gelişiminin birbelirtisidir. Ancak yalan yetişkinin dünyasında çocuğun dünyasından çok daha farklı bir anlam taşır.Dolayısıyla ebeveynler için çocuğun yalan söylemesi endişe verici olabilmektedir. Özellikledeçocukların yalanla tanıştığı yaşların aileden yavaş yavaş ayrışmaya başladıkları yıllarda olmasıendişeleri tetiklemektedir.
Okul öncesi eğitime başlayan çocuk okul arkadaşları veya öğretmenini konu alan yalanlarabaşvurabilir. Bakıcı gözetiminde veya büyükanne, büyükbaba ile büyüyen çocuk bakımını üstlenenkişilerle ilgili yalan söyleyebilir. Bu tarz yalanlar ailenin temel korkularını ve kaygılarınıtetiklemektedir. Çocuğun masum yalanları ailelerin ve yalana konu olan kişilerin zor durumlardakalmasına neden olabilmektedir.
3-4 yaşlarında olağanüstü bir hayal gücü, yeni bilgi ve beceriler kazanma ve bunları test etme isteğiçocuğun psikolojik ve fiziksel gelişiminde yer alır. Masal dünyasında yaşayan çocuk çok farklıhikâyeler anlatabilir, suçu başkalarına atabilir. Salçalı makarnasını halıya sıvayan çocuk, bununodaya giren peri tarafından yapıldığını söyleyebilir. Gerçeklik duygusu henüz oluşmadığından,abartılı söylemler, hayallerle ilgili ifadelerin gerçek gibi anlatılması tamamen normaldir.
-Yalan söylemesine hiçbir zaman tolerans gösterilmeyeceğini açıkça ifade edin. Aksi haldesonuçlarına katlanması gerektiğini açıklayın. Ne gibi sonuçlarla karşılaşabileceğini örneklerleanlatın. (Karşılıklı güvenin yok olacağı, ilişkinin bozulacağı, saygının azalacağı, popülariteninkaybolacağı, yalan söyleyenin küçüleceği, yalan söyleyenin incineceği .. gibi.)
ÇOCUKLARDA
‘YALAN’ KAVRAMI
3 yaş öncesinde çocuklar düşüncelerinin
kişisel olduğu bilincinde değildirler.
Bundan dolayı hiçbir şekilde
çocuk ve yalan ilişkisi kurulamaz.
-Çocuğunuzun neden yalan söylediğini anlamaya çalışın. Şartları öğrendiğinizde, olaya
yaklaşımınız daha doğru olacaktır.
– Çocuğunuzun yaşını ve olgun olup olmadığını dikkate alın. Üç yaşındaki bir çocuğun
oyuncağını kırınca korkudan söylediği yalanla, genç bir delikanlının şehir dışına, izinsiz
gitmesi ve nerede olduğu konusunda yalanlar söylemesi arasında fark vardır.
– Çocuğunuzun suçluluk duygusundan kurtulmasına yardımcı olun. Çünkü yalan
söylerken yakalandığında veya cezalandırıldığında kendini suçlu hissetmesi normaldir.
Kardeşinin, arkadaşının ya da öğretmeninin onu affetmesi gerekiyorsa, bunun için ona
yardımcı olun.
– Acımasız cezalardan uzak durun. Ağır cezalardan korkan çocuk, kendini korumak
amacıyla yalana başvurabilecektir.
– Evinizde dürüstlüğü öğretmeyi amaçlayın
– Çocuklarınıza dürüstlük konusunda örnek olun. İnsanlar zaman zaman abartmalara
ve beyaz yalanlara başvurmaktadır. Ama özellikle kendi beyaz yalanlarınıza ve
çocuğunuzun bunları nasıl algıladığına dikkat edin. Çünkü yapılan hatayı inkar etmek,
çocuğunuzdan arayan olursa evde olmadığınızı söylemesini istemek, çocuğunuza
doğruyu saptırmanın normal olduğu mesajını verecektir.
Psikolog/Aile Danışmanı
Beyzanur BOZKURT
EBEVEYNLER NE YAPMALI?